Filozofuj Z Dziećmi | Autor: Łukasz Krzywoń

Filozofia w pewnej części tłumaczy nam jak żyć. Komu więc jest bardziej potrzebna, niż naszym dzieciom, którym z pewnością chcielibyśmy przekazać tą najważniejszą umiejętność? Chcielibyśmy je wyposażyć w wiedzę i zdolności poznawania samych siebie, odnajdywania szczęścia i sensu w życiu, powodów, dla których istniejemy my oraz cały świat. Filozofia to mądrość, czyli podstawowe prawdy o człowieku i całym jego otoczeniu, których znajomość pozwala nam łatwo funkcjonować w rzeczywistości społecznej, etycznej, praktycznie każdej dziedzinie życia. Niektórym może się wydawać, że do uprawiania filozofii potrzebne jest doświadczenie, którego brakuje dzieciom i młodzieży, jednak warto też zauważyć, że młodzi ludzie charakteryzują się wielką ciekawością i otwartością umysłów, które warto wykorzystać, aby rozwinąć szereg pożądanych współcześnie umiejętności, nie tylko ogólnie pojętej zdolności myślenia. Łukasz Krzywoń wyszedł naprzeciw tym potrzebom i stworzył publikację „Filozofuj z dziećmi. Poradnik do prowadzenia filozoficznych dociekań z dziećmi i młodzieżą”, z którą miałam okazję się zapoznać.

Autor przybliża polskiemu czytelnikowi metodę stosowaną w Wielkiej Brytanii P4C (Philosophy for Children), która już od dawna jest tam z powodzeniem rozwijana. Polega ona na pozwoleniu dzieciom na samodzielne postawienie ważnego pytania, które następnie chciałyby rozważać na podstawie zaprezentowanego materiału. Taki sposób prowadzenia zajęć uczy nie tylko samej filozofii, czy też konkretnie, historii filozofii, ale przede wszystkim myślenia. Przynosi też szereg ważnych korzyści: usprawnia komunikację, umiejętność argumentowania, słuchania i czytania, rozwija tolerancję i współpracę, pomaga w samoregulacji.

Można powiedzieć, że książka tłumaczy wszystko od początku – wymienia rodzaje pytań, jakimi możemy się posługiwać podczas rozważań, rodzaje wnioskowania, przedstawia strukturę zajęć krok po kroku. Zawiera też całe spectrum porad, jakimi prowadzącymi powinniśmy być, aby nasze rozważania dążyły do założonego celu. Zaleca zatem neutralność, elastyczność, otwartość, a przede wszystkim nakazuje oddanie głosu dzieciom, pozwolenie na to, by swobodnie wypowiadały się na zadane tematy. Wymienia wiele narzędzi i technik, jakie może stosować prowadzący, aby jego zajęcia były ciekawe i dynamiczne. Podkreśla przy tym niewątpliwą rolę gier i zabaw, wykorzystywanych jako przerywniki albo czynnik integrujący grupę. Zachęca również do ewaluacji zajęć, poddaniu ich ocenie nie tylko uczestników, ale także osobistej analizie, zgodnie z zaproponowanym formularzem pytań. Podaje również przykładowe konspekty lekcji. Króciutko, ale jednak, sygnalizuje problem filozofowania w naszych relacjach osobistych z dzieckiem, co mnie bardzo rozczarowało, bo liczyłam na więcej.

Prawdę mówiąc, nie orientuję się, jak wygląda w tej chwili edukacja filozoficzna w szkołach. Można zdawać maturę z tego przedmiotu, ale jak uczniowie są do niej przygotowywani – nie wiem. Niniejszy poradnik może stanowić ciekawą pomoc dla nauczycieli, którzy chcieliby wprowadzić na swoich lekcjach elementy samodzielnych rozważań o ważnych pytaniach życiowych, moralnych, wszelkich, jakich możemy się spodziewać po filozofach. Niemniej ja uważam, że jest publikacją odrobinę chaotyczną, przedstawiany materiał nie został należycie przemyślany, uporządkowany, posegregowany. Wskazawszy na konieczność utrzymania dyscypliny w grupie, autor przyjął, że każdy prowadzący ma wypracowane metody i nie trzeba ich prezentować. Dlaczego więc prezentuje sposoby radzenia sobie z zamierającą dyskusją – mógł założyć, że każdy nauczyciel ma i na to swoje narzędzia? Od tego typu poradnika oczekiwałabym więcej inspiracji merytorycznych, jeśli jest to publikacja skierowana do nauczycieli, z pewnością znają metody nauczania i potrafią z nich korzystać. Jako osoba niezwiązana zawodowo z edukacją, nie znajduję w publikacji żadnych idei, które mogłabym wykorzystać w odniesieniu do moich dzieci, poza oczywistą wiedzą, że filozofię warto uprawiać i mniej oczywistą prawdą, że powinniśmy wyżej oceniać możliwości intelektualne naszych pociech.