Pedagogie Oporu | Autor: Piotr Zańko

Czymże jest opór...? Przeciwstawieniem się czemuś, walką o własne poglądy, wolność, byt, a może pragnieniem zmiany, która musi nadejść...? Na te pytania, ale też i wiele innych, odpowiada w ciekawy sposób monografia Piotra Zańko pt. "Pedagogie oporu", która ukazała się nakładem Oficyna Wydawniczej Impuls. To właśnie jego głos podejmuję próbę analizy, zrozumienia i przedstawienia oporu, jako pedagogicznego aspektu życia współczesnego człowieka.

Sztuka, szeroko rozumiana działalność artystyczna, życie ulicy - to właśnie na tym gruncie oparł swoje rozważania autor tej książki, który posługując się namacalnymi dowodami popiera swoją tezę o tym, że pedagogia oporu, sprzeciwu i chęci zmiany, funkcjonuje dziś w szeroko rozumianym życiu społeczno-kulturowym, nie zaś w szkolnych i domowych ścianach. To główny motyw tej publikacji, który prowadzi nas przez kolejne odniesienia do humanistycznych nauk, ale też i chociażby polityki, czy też zachodzących przemian społecznych. Autor dowodzi bowiem, że wolność i demokracja nie mogą istnieć dziś bez oporu i sprzeciwu.

Pozycja ta została podzielona na trzy główne części. Pierwsza z nich stanowi swoiste wprowadzenie do tematu, przedstawienie metodologii badań pedagogii oporu, czy też wyjaśnienie zamierzeń autora, które przyświecały mu podczas pracy na tą publikacją. Druga część obejmuje sobą teoretyczne ujęcie tytułowego zagadnienia, gdzie to znajdziemy m.in. odniesienia do takich kwestii, jak kontrkultura, kultura alternatywna, opór kulturowy, czy też artywizm. Każdej z nich autor poświęca tu wiele uwagi i każdą omawia w niezwykle szczegółowy sposób. I wreszcie trzecia część ukazuje nam praktyczne przykłady pedagogii oporu, czyli artystyczne działa sztuki, znane organizacje i stowarzyszenia oraz efekty ich działań. To konkrety, nazwy i nazwiska oraz sposoby skutecznego wyrażania sprzeciwu - choćby przez działania Dariusza Paczkowskiego, który przez kilkadziesiąt lat urzeczywistniał pedagogię oporu.

Obok treści znajdziemy tu również wiele zdjęć, które ukazują praktyczny aspekt owej pedagogiki oporu - przede wszystkim na przykładzie sztuki i kultury. To ważne dopełnienie i uzupełnienie relacji autora, które pozwala nam poznać i zarazem zrozumieć to, że owa narracja nie stanowi jedynie akademickiej dyskusji, ale odzwierciedla stan i fakt dokonany. Poza tym nie można nie docenić tej fotograficznej warstwy w kontekście uatrakcyjnienia samej lektury tej książki, co też ma duże znaczenie.

Z pewnością poznawanie tej książki nie jest procesem szybkim i najłatwiejszym, gdyż wymaga ono od nas dużej uwagi, skupienia i zaangażowania w lekturę. Oczywiście mówię o tym z perspektywy osoby, która nie zajmuje się zawodowo socjologią i pedagogiką, gdyż z pewnością dla tych grup odbiorców będzie to łatwiejsze. Niemniej pada tu wiele fachowych pojęć, zwrotów i określeń z tych dziedzin nauk, które nie wszystkie są nam znane, ale to też wydaje się być czymś naturalnym w kontekście naukowej monografii, a takową - mimo wszystko, jest ta pozycja.

Komu poleciłabym sięgnięcie po "Pedagogie oporu" w pierwszej kolejności...? Myślę, że przede wszystkim osobom, które zajmują się zawodowo pedagogiką, socjologią, bądź też studiują owe kierunki. To właśnie ci czytelnicy wyniosą z tego spotkania najwięcej, skonfrontują swoją wiedzę z tezami i badaniami autora, czy też wreszcie poznają interesujące spojrzenie na miejsce i rolę oporu w kształtowaniu się współczesnych, społecznych postaw. Oczywiście po niniejszy tytuł może sięgnąć również także ten czytelnik, którego zainteresował tytułowy temat i pragnie w ten sposób poszerzać swoją wiedzę o otaczającym go świece. Ze swej strony polecam i zachęcam was do sięgnięcia po tę książkę!