Raz, Dwa, Trzy, Cztery. Beatlesi I Ich Czas | Autor: Craig Brown

  Kiedy mówi się o The Beatles na jednym wydechu wymienia się Johna Lennona i Paula McCartneya, na drugim – Ringo Starra i George’a Harrisona. A z tyłu głowy sączy się nostalgiczna nuta Imagine, bądź skoczna Yellow Submarine.

Brytyjski zespół rodem z Liverpoolu apogeum popularności przeżył w ciągu zaledwie dziesięciu lat, a fenomen zjawiska nazywanego beatlemanią ma swoją kontynuację w dzisiejszych czasach. Wizerunek „żuków” stał się symbolem popkultury powielanym na odzieży, artykułach gospodarstwa domowego, obrazach, grach strategicznych, biżuterii i tak dalej, i tak dalej. Ikoniczność The Beatles zaznacza się w coverach piosenek, powracającej modzie, teledyskach. I chociaż na ich temat powstało mnóstwo opracowań książkowych, filmów fabularnych i dokumentalnych, to nadal popyt kształtuje podaż. W tym rozumieniu zespół pozostanie już nieśmiertelny.

Craig Brown, angielski dziennikarz i eseista piszący dla The Times, jako jeden z wielu pokusił się o przytoczenie sylwetek muzyków instrumentalistów wchodzących w skład The Beatles oraz nakreślenie dynamicznych czasów, w jakich tworzyli. Czy jego spojrzenie jest oryginalne, odkrywcze albo chociaż zabawne, czy też powiela schematy i konstrukcje zastosowane już wcześniej? Odpowiedź – bezpośrednio w tekście.

Książka Raz, dwa, trzy, cztery imponuje nie atrakcyjną stroną wizualną, ale objętością. To ponad pięćset stron drobnego druku, ze skromnym zbiorem czarno – białych zdjęć, co sugeruje, że autor nie liczy na jarmarczne zainteresowanie barokowym albumem, ale ufa swoim zdolnościom pisarskim gwarantującym merytoryczne udźwignięcie biografii brytyjskiej forpoczty muzyki rozrywkowej. Oficjalne kalendaria, tradycyjnie, wymieniają daty graniczne, ilości singli, nagrody za albumy, przebieg kariery, trasy koncertowe. Bardziej szczegółowe opracowania podkreślają fenomen zespołu założonego przez piętnasto-, szesnastoletnich chłopców bawiących się dźwiękami, którzy u szczytu sławy otrzymali Oscara i tytuły szlacheckie od samej królowej Elżbiety II.

Niniejsza publikacja bazuje na książkach traktujących zbiorowo o zespole lub indywidualnie, o każdym z jego członków, dziennikach, listach, encyklopediach, pracach naukowych z zakresu polityki, religii, socjologii, wywiadach, filmach dokumentalnych, źródłach internetowych oraz prasie. Praca Craiga Browna stanowi zbiór stu pięćdziesięciu artykułów z zakłóconym chronologicznie układem (eseje, przedruki z gazet, korespondencja). Obiektywizm jest tylko pozorny. Od razu widać dużą dozę sympatii autora pod adresem swoich bohaterów. Z typowo brytyjskim, częściowo absurdalnym humorem, odmalowane są realia burzliwych lat seksualnej rewolucji, wojującego feminizmu, eksperymentów artystycznych i różnic świata anglosaskiego. Tego europejskiego, jako i amerykańskiego.

Pierwsze ustępy odtwarzają historie rodzinne. Są częściowo fabularyzowane. Miejscami przypominają filmowe mockdokumenty, a partie dialogowe nijak się mają do słownikowych definicji literackiej biografii. Przeważa anegdota. A o naukowym charakterze tekstów świadczą przypisy końcowe z podaniem źródła cytowania. Mamy tutaj nawet stylizacje na dzienniki z podróży, pierwszoosobowe narracje, partie quasi beletrystyczne, krótkie relacje reportażowe, a nawet oryginalne wypowiedzi nie pozbawione niecenzuralnych treści.

Autor książki próbuje zrównoważyć partie poświęcone życiu prywatnemu artystów, jak i sceny wykreowane na potrzeby dbałości o ich medialny, showbiznesowy wizerunek. Beatlesów słuchała i Marlena Dietrich, i Charles Manson, i Tom Petty.

Dla większej różnorodności Brown serwuje nawet zestawienie „Hot 100” magazynu Billboard z 1964 roku, fragmenty listów od fanek proszących o pukle włosów swoich idoli, a nawet genezę słynnych fryzur „na grzybka”.

O opiniotwórczej roli zespołu świadczą chociażby wpisy: „Można twierdzić, że Beatlesi uczynili więcej dla zniszczenia totalitaryzmu w Związku Radzieckim niż Sołżenicyn i Sacharow”. Równie rewolucyjnym krokiem wstąpili na amerykański rynek muzyki rozrywkowej siejąc popłoch wśród konserwatystów przekonanych o działaniu „demonicznych sił zła”.

Ciekawe są doniesienia prasowe z 1965 roku, w których zaprezentowano zbiór czterdziestu czterech faktów z życia Fantastycznej Czwórki. A wśród nich wpisy o niechęci Beatlesów do żelków i kieszeni w spodniach. Równie abstrakcyjne są informacje o zębie Johna Lennona licytowanym w 2011 roku na aukcji Domu Omega. W końcu są też fragmenty poświęcone najważniejszym kobietom w życiu muzyków: matkom, żonom, partnerkom oraz ojcom – często surowym, apodyktycznym.

W publikacji Browna znalazły się także wpisy dotyczące eksperymentów z narkotykami, medytacją transcendentalną oraz filozofią bagizmu stworzoną przez Johna Lennona i Yoko Ono zakładającą walkę ze stereotypami i promującą pokój na świecie. Groteska miesza się z patosem, gdy padają słowa: „Od Beatlesów biło światło tak mocne, że każdy, na kogo padło – nieważne, na jak krótko – stał się częścią ich legendy”.

Na tym tle książka Raz, dwa, trzy, cztery mimo, iż podaje oczywiste (zwłaszcza dla fanów zespołu) fakty, oczywista nie jest.

3 listopada 2023 roku miała miejsce premiera zrekonstruowanej przez sztuczną inteligencję piosenki Now and then, którą skomponował John Lennon.

Nie tylko Elvis „wiecznie żywy”.