Nie Nasz Papież | Autor: Mirosław Wlekły

  „Santo subito” – tak skandowali zebrani na Placu św. Piotra w dniu pogrzebu papieża Jana Pawła II w 2005 r. Dla tłumów wiernych papież Polak był superbohaterem, który przyczynił się do upadku komunizmu w Polsce i którego wkład w szerzenie pokoju na świecie jest nie do przecenienia. Dla pokolenia, dorastającego w czasach pontyfikatu Jana Pawła II, jego świętość była faktem niezaprzeczalnym. Jedynie formalnością wydawało się nadanie mu rangi świętego. Jednak czy aby na pewno zasługuje on na ten tytuł? Mirosław Wlekły, podejmuje się niełatwego zadania przyjrzenia się działalności papieża z perspektywy czasu, jaki upłynął od jego śmierci, kiedy to emocje już opadły, a na jaw wychodzą kolejne zaniedbania związane z jego posługą. Autor nie ocenia, nie wskazuje winnych, a jedynie podaje niezaprzeczalne fakty, wobec których nie da się przejść obojętnie. Książka ta będąca efektem podroży dziennikarza po Ameryce Łacińskiej, gdzie ponad 70 procent jej mieszkańców to osoby deklarujące się jako chrześcijanie, zmusza do refleksji, pytań i dalszego zgłębiania tematu.

Dziś wiemy już na pewno, że Kościół pod pieczą Jana Pawła II był Kościołem patriarchalnym, silnie klerykalnym, mocno konserwatywnym, przeciwnym reformom i dostosowaniu się do zmian ideologicznych na świecie. Stanowcze NIE dla kapłaństwa kobiet, aborcji, eutanazji czy antykoncepcji rozbrzmiewało niejednokrotnie z papieskiej mównicy. Skupiony na walce z postępującą sekularyzacją Kościoła uczynił on z niego instytucję nadmiernie zhierarchizowaną i odgrodzoną od wiernych grubym murem. Papież bał się teologii wyzwolenia. Obawiał się tego, że jakiekolwiek zmiany poniosą za sobą umniejszenie roli Kościoła i zepchnięcie go na dalszy plan. Papież oczami autora to idealista, doskonały aktor odgrywający swoje show przed widzami. Człowiek podatny na manipulacje własnego otoczenia, naiwny i łatwowierny, wierzący w siłę modlitwy, a nie w siłę działania. Przeciwnicy Kościoła wielokrotnie zarzucali mu kwestionowanie ustaleń soboru. Zdaniem papieża to wysocy rangą hierarchowie kościelni, a nie teolodzy powinni wprowadzać do niego nowe ustalenia.

Możecie się zdziwić, ale nie jest to książka o papieżu. Nie jest on jej głównym ani nawet drugoplanowym bohaterem. To książka o ludziach bezpośrednio z nim związanych, wyższych rangą kapłanach, współpracownikach, wcześniejszych i obecnych papieżach, ale przede wszystkim o kościele jako instytucji zdeprawowanej i zepsutej. Dużo miejsca poświęcone jest tu teologii wyzwolenia, marksizmowi i umniejszaniu przez Kościół roli kobiet. Wszelkie patologie piętnowane przez tę instytucję występują w niej samej i zżerają ją od wewnątrz. Lista zarzutów wobec poczynań Kościoła pod rządami tego 264 z kolei papieża wydaje się nie mieć końca. Do najważniejszych z nich zalicza się skrajny wręcz autorytarny konserwatyzm i niechęć do zmian, głoszenie poglądów sprzecznych z potrzebami ludzi ubogich, a także niestosowanie się do tego, do czego sam wzywał swoich wyznawców. Liczne skandale pedofilskie i afery finansowe zdarzały się w owym czasie na porządku dziennym. Zamiatane pod dywan, wyciszane, bagatelizowane. O ilu z nich wiedział ówczesny papież, tego możemy się jedynie domyślać, ponieważ nadal nie mamy wystarczających dowodów na jego winę. Autor skrupulatnie przygląda się biografii i działalności osób z otoczenia Wojtyły. Wiele rozdziałów poświęca księdzu Oscarowi Romero – salwadorskiemu biskupowi, który zginął z rąk tzw. Szwadronów Śmierci. Jako zwolennik teologii wyzwolenia a tym samym osoba nieprzychylna papieżowi nie był on mile widziany w progach apartamentów papieskich. Owszem papież jak to papież poklepie po ramieniu, zapewni o swojej modlitwie i wezwie do szukania kompromisów, lecz to tyle. Romero skonfliktowany z ówczesnym rządem Salwadoru ostatecznie traci życie niewysłuchany i niepoparty przez nikogo.

Wlekły, obala wiele krążących do dziś mitów, takich jak ten o dozgonnej przyjaźni papieża z kardynałem Dziwiszem. Dziś wiemy już, że kapłan ten nie był tak wiernym przyjacielem Ojca Świętego, za jakiego się podawał. Ile jeszcze nieodkrytych tajemnic skrywa cały pontyfikat wiedzą tylko nieliczni. Książka może okazać się szokująca dla osób, które dorastały, grzejąc się w blasku popularności Karola Wojtyły. Pokolenie JP II (o ile jeszcze istnieje) może poczuć się wręcz oburzone tym, że ktoś ośmiela się zakwestionować świętość ich idola. Bezkrytycyzm wobec pontyfikatu papieża Polaka i jego nadmierna gloryfikacja przyczyniły się do stworzenia mitu człowieka boga. Dziś, prawie 20 lat po śmierci Jana Pawła II mit ten powoli upada. Na jaw wychodzą kolejne skandale, a my coraz częściej zadajemy sobie pytania, o to, co wiedział, a czego nie wiedział ówczesny papież. W Polsce kochany i wychwalany pod niebiosa, w krajach Ameryki Łacińskiej, Holandii czy Francji mocno krytykowany. Dobry czy zły? Jaki był naprawdę papież Jan Paweł II? Czy podeszły wiek, choroba i nieodpowiedni ludzie, którymi się otaczał (w większości karierowicze gardzący biedotą), dziecięca wręcz naiwność i wiara w nieistniejące ideały to wystarczające argumenty na obronę jego pamięci? Czy to wszystko wystarczy, by nazwać go „naszym papieżem”, Ojcem świętym, ucieleśnieniem Boga na Ziemi? Oceńcie to sami.

„Nie nasz papież” to obszerna i dopracowana, aczkolwiek na pewno niewyczerpująca temat publikacja, po którą warto sięgnąć niezależnie od wyznawanych poglądów.