Cygańskie Srebro. Baśnie Polskich Cyganów Nizinnych | Autor: Zenon Gierała

Od małego kochałam wszelkiego rodzaju baśnie, czy to braci Grim, czy H. C. Andersena. Zawsze potrafiły przenieść mnie w niezwykłe miejsca, pełne wszelakich dziwów. Teraz, kiedy stawiam pierwsze kroki w dorosłym życiu, nadal z chęcią sięgam bo zbiory baśni, żeby chociaż na chwilę poczuć tę dziecięcą ciekawość świata, jaki one przede mną otwierają. Tym razem dane mi było zanurzyć się w świat baśni polskich Cyganów nizinnych.

Zenon Gierała jest radomskim pisarzem, a niektóre z jego regionalnych powieści znalazło się wśród tamtejszych lektur szkolnych. Książka „Cygańskie srebro" powstała dzięki opowieściom Romów, z którymi autor od młodych lat jest bardzo zaprzyjaźniony.

„Było nie było..." [s. 9; takim wstępem rozpoczynają się prawie wszystkie cygańskie baśnie]

„Cygańskie srebro. Baśnie polskich Cyganów nizinnych" to zbiór baśni i legend, które były sobie przekazywane z ust do ust przez polskich Romów. Autor postanowił zebrać je i podać w pięknej formie, gdzie każda z baśni jest wysłuchiwana przez początkowo młodego Roma, imieniem Kało. Był on jedynym i długo wyczekiwanym synem Roma i Romni, żyjących w chatce, w lesie. Jako, że byli oni biedni i samotni, na rodziców chrzestnych syna wybrali przypadkowo spotkanych przez Roma ludzi. Przekazali oni swojemu synowi chrzestnemu w darze cygańskie baśnie, które będę opowiadać mu zwierzęta, rośliny, czy żywioły. Tak mały Kało zaczął od małego żyć w świecie baśni, które nie raz umilały mu nudne oraz samotnie spędzane dni i wieczory.

Autor przenosi czytelnika i każdego słuchacza w świat pięknych opowieści, pełnych cygańskich podań i wierzeń. W świat, w którym beng (diabeł) chadza po ziemi, magia jest czymś naturalnym, a większość baśni kończy się szczęśliwie, ślubem dwójki bohaterów. Poznajemy w nim sprytnych i wesołych Cyganów, wśród których są tacy, co walczą ze smokiem, rozmawiają z niedźwiedziami czy posiadają różne magiczne przedmiot, jak np. latający dywan. W książce tej spotkamy wiele znanych nam historii, aczkolwiek w innej wersji, w której to Cyganie są ich bohaterami. Znajdziemy tam m.in. także wyjaśnienie, dlaczego Romowie uważają, że mogą kraść bez grzechu, czy też dlaczego stale wędrują. Wszystko składa się w zgrabną opowieść, na końcu której zostajemy uświadomieni, że sam Kało jest także bohaterem baśni.

„Wesoło strzelają iskierki z cygańskiego ogniska, szumi tajemniczo las, czasami dobiegnie rżenie konia. Gdzieś daleko, za horyzontem, gasną ostatnie promienie słońca, za chwilę zapadnie noc. Odbity w rzece blask ognia ginie kolorową smugą w głębi drzew. Siedzący przy ognisku Kało patrzy w inna stronę i zdaje się słyszeć odgłosy dawnych wydarzeń." [s. 26]

Autor spisał wszystko barwnym i łatwym w odbiorze językiem, wplatając wiele romskich słów, które oczywiście zostały wyjaśnione. Dzięki temu nawet starsze dziecko samo może zagłębić się w świat pięknych baśni, które przez wiele długich lat stanowiły dla samych Romów źródło wiedzy na temat ich dziejów. Na samym końcu zostajemy uraczeni także krótką lekcją historii, w której, poza pochodzeniem, kolejami losu i wkładem w kulturę polskich Cyganów, zostają nam także przybliżone „wędrujące profesje Romów".

„Cygańskie srebro" to pięknie wydana książka, pełna kolorowych obrazków pomagających lepiej zobrazować sobie opisywane historie. Twarda oprawa z przyciągającą wzrok okładką oraz dołączona płyta CD, umożliwiająca wysłuchanie spisanych baśni, czytanych przez Romni Adelę Głowacką – Bibi Niunie, powoduje, że jest to pozycja idealna na prezent dla dziecka bądź wnuczki/wnuka. Jednak także dorośli, lubujący się w legendach i baśniach kultury romskiej, spędzą przy niej miło czas. Ja, zdecydowanie, książkę tę zachowam dla swoich przyszłych pociech, gdzie kiedyś czytając im tę pozycję, wspomnę, jak sama po raz pierwszy poznawałam owe historie.

„Opowiem o czasach, gdy puszczę tę przemierzały cygańskie tabory, nocą płonęły ogniska, a w ich blasku piękne cygańskie dziewczyny, księżniczki puszczy, tańczyły do rana..." [s. 70]