Wydech | Autor: Ted Chiang

FANTASTYKA EMOCJONALNA

Ted Chiang dał się poznać światu, jako mistrz krótkiej formy fantastycznej, dzięki wyśmienitej antologii „Historia twojego życia”, której tytułowe opowiadanie stało się kanwą dla całkiem niezłego filmu „Nowy początek”. Teraz autor powraca z kolejnym zbiorem i… Znów jest super. I znów na czytelników czeka porcja pomysłowych, wciągających tekstów, o których szybko nie da się zapomnieć.

Dziewięć opowiadań. Dziewięć fantastycznych wizji. Dziewięć spojrzeń na ludzi i (wszech)świat.

W tytułowej opowieści, podanej z perspektywy obcego naukowca, obserwujemy próby ustalenia dlaczego zegary przyspieszyły, choć nie są uszkodzone. W kolejnym tekście Fuwaad ibn Abbas,sprzedawca tkanin z dawnego Bagdadu, trafia na portal do przyszłości. Potem poznajemy Anę Alvarado, byłą pracownicę zoo, która zostaje wynajęta do wychowania sztucznej inteligencji. A wreszcie dowiadujemy się, co by nam dała możliwość obserwowania alternatywnych światów. A to przecież nie wszystko, co czeka tu na czytelników.

Pamiętam jak kilka lat temu czytałem „Historię twojego życia”, debiutancki zbiór Chianga i ciągle powtarzałem: Ależ to jest dobre! Nie sądziłem wówczas, że powiem coś takiego o współczesnych opowiadaniach SF, tym bardziej jeśli chodzi o teksty młodego stażem autora, a jednak. Ted Chiang, amerykański pisarz azjatyckiego pochodzenia, choć swoją literacką karierę rozpoczął stosunkowo dawno, bo w roku 1990, przez kolejne dwadzieścia pięć lat napisał zaledwie kilkanaście opowiadań. Osiem z nich znalazło się w „Historii twojego życia”, teraz pora na kolejne. I znów dostajemy teksty, które zachwycają spragnionych dobrej fantastyki czytelników. A właściwie rewelacyjnej, co tylko potwierdzają – słusznie zresztą przyznane zebranym tu tekstom – nagrody: Nebula Award, Hugo Award, Locus Award czy Seiun Award.

Chiang serwuje nam tu bowiem wszystko, czego od literatury SF oczekujecie.Autor miewa naprawdę świetne pomysły i w znakomity sposób je prowadzi, ale nawet w tekstach opartych na znanych motywach odnajduje coś świeżego. Ich siła jednak leży przede wszystkim w zwyczajności i doskonałej warstwie obyczajowej. Postacie zresztą też zostały znakomicie nakreślone, a wszystko to wieńczy znakomity klimat. I, oczywiście, solidna dawka niebanalnym stylu.

Pisarstwo Chianga jest lekkie, płynne, dość proste, ale jednocześnie krwiste i treściwe. Takie, które szybko nie wypada z głowy. Jest w tym coś z niewymagającego gawędziarstwa znanego z krótkich form Stephena Kinga, jest pewna nonszalancja, ale i odpowiedni ciężar. Wszystko to składa się na zbiór rozrywkowy, ale i ambitny i bynajmniej nie głupi. Nastrojowy przy tym, przesycony emocjami, choć momentami także sterylny. Warto po niego sięgnąć i to jeszcze jak.

Ostatnio w sieci zrobiło się głośno o zbiorze opowiadań Teda Chianga, zatytułowanym Wydech i pięknie wydanym w twardej oprawie przez wydawnictwo Zysk i S-ka. Ten stan rzeczy nawet fanów fantastyki naukowej może zdziwić, gdyż nazwisko Teda Chianga nie pojawia się na rynku wydawniczym zbyt często. Autor ma co prawda ma koncie takie publikacje jak Historia twojego życia i Siedemdziesiąt dwie litery, ponadto jego krótkie teksty ukazywały się również w Krokach w nieznane. Almanachu fantastyki wydawanym po roku 2000, niemniej jednak preferowane przez niego krótkie formy i raczej sporadyczność niż regularność ich pisania sprawiają, że kiedy już pojawiają się kolejne teksty, czytelnicy mogą czuć się nieco zaskoczeni. I zadowoleni, gdyż wcześniej publikowane opowiadania Teda Chianga są na tyle dobre, że zostały obsypane nagrodami NEBULA czy LOCUS i były również nominowane do prestiżowej nagrody HUGO. Ted Chiang uznawany jest za „najwybitniejszego autora opowiadań w amerykańskiej SF ostatnich lat”.

Wydech, zbiór dziewięciu opowiadań autora, oferuje czytelnikowi podróż nie tylko w gwiazdy, ale i w przyszłość. Ted Chiang w swoich tekstach rozważa wiele pytań stawianych przez ludzkość już od dawna, jak również teoretyzuje na wiele innych oryginalnych tematów i zagadnień. W tekście „Wielka cisza” na przykład autor pisze o obserwatorium Arecibo, którego ludzie używają do poszukiwania obcych cywilizacji powodowani niezwykle silnym pragnieniem nawiązania kontaktu. Chiang teoretyzuje tutaj na temat ogromnego wszechświata, twierdząc, że z powodu jego oszałamiających rozmiarów inteligentne życie musiało rozwinąć się w jego wielu miejscach. Z drugiej strony wszechświat jest również tak stary, że nawet tylko jeden rozwinięty technologicznie gatunek mógłby rozprzestrzenić się i zapełniać całe galaktyki. Nigdzie jednak poza Ziemią nie natrafiono na ślady jakiegokolwiek życia. Dlaczego? Być może z tego powodu, że inne inteligentne rasy ukrywają swoje istnienie, by uniknąć kontaktu z innym cywilizacjami w obawie przed ich wrogością. Powodem również może być to, że inne rasy wymierają, zanim zdołają nawiązać jakikolwiek kontakt z mieszkańcami innych galaktyk.

W innym tekście, zatytułowanym „Lęk to zawrót głowy od wolności”, Ted Chiang opisuje rzeczywistość, w której możliwość spojrzenia na alternatywne wszechświaty daje bohaterom całkowicie nowe spojrzenie na kwestię wolnej woli. Przeczytamy także o portalu czasowym, który zmusza sprzedawcę tkanin z dawnego Bagdadu do zmierzenia się z popełnionymi w przeszłości błędami, dając mu szansę na poprawienie ich. Na uznanie zasługuje również tekst „Automatyczna niania Daceya”, w którym to obserwujemy, jak maszyna zastępuje matkę dziecku. W tytułowym tekście natomiast, „Wydechu”, czytelnik przeniesie się na planetę, której mieszkańcy nie muszą martwić się niczym poza codziennym napełnieniem swoich płuc powietrzem. To właśnie powietrze jest ich całkowitą siłą napędową, poza nim nie potrzebują kompletnie niczego. W pewnym momencie jednak okazuje się, że zapas zbiorników z powietrzem kończy się, a to rodzi wiele problemów natury nie tylko technicznej, ale również moralnej.

Wydech okazuje się być zbiorem intrygujących opowiadań, które każdego czytelnika zmuszą do refleksji nad jednym czy drugim zagadnieniem. Dla kogoś, kto jest z fantastyką naukową, nie tylko literacką, ale i filmową, na bieżąco, nie wszystkie teksty zawarte w tym zbiorze będą nowatorskie i odkrywcze. Wiele z pytań zadawanych przez Teda Chianga postawiono także gdzie indziej, jednak niekoniecznie w ten sam sposób. Mimo to jednak lektura dziewięciu tekstów tworzących Wydech to czysta przyjemność, a czasu poświęconego im z pewnością czytelnik nie będzie żałował.