Wędrowiec Po Światach Ze Słów. Tom II | Autor: Peter Handke

  Peter Handke otrzymał Literacką Nagrodę Nobla przede wszystkim za kreację ludzkich postaci wzbogaconą o konstrukcje lingwistyczne, co dla czytelnika stanowi niemałą ucztę literacką.

Zbiór dramatów i esejów rozpoczyna się monologiem, który wprowadza czytelnika w meandry lingwistycznego świata Handkego. Można wyraźnie zauważyć tę specyficzną językową formę, która nadaje wręcz sensu samemu tekstowi. Czyta się Handkego dla ochoty poznania, w jaki sposób ujął najprostsze, najbardziej prozaiczne sytuacje społeczne, relacje między ludźmi, ich wewnętrzne odczucia. Teksty zawarte w tym tomie dowodzą przenikalności Autora do ludzkiego umysłu na poziomie i lingwistycznym, i emocjonalnym. Oznacza to, że język jest na tyle bogaty a jednocześnie przejrzysty, iż nie sposób, by nie przypadł do gustu, by znudził, by był niezrozumiały. W kontekście emocjonalnym Peter Handke, takie odnosi się wrażenie czytając, chce zawładnąć uczuciami czytelnika, jednak nie władczo, ale by zaangażować go w utwór, by dać odczuć, że opisy, liczne opisy, najczęściej włożone w usta wielu bohaterów, mogłyby być opisami samego czytelnika, który znalazłby się w takiej sytuacji. Uaktywnia do przemyśleń, niejako próbuje przenieść odpowiedzialność na czytającego, który siedzi gdzieś w swoim domowym zaciszu z książką w ręce. Odpowiedzialność ta polega na, jakby niemym, nakazie Autora, by nie kończyć eseju czy dramatu nie mając swojego poglądu. Wskazuje, że należy utożsamić się z postacią, a dopiero następnie poddać ocenie sytuację. Tak się dzieje w dramacie Zdenӗk Adamec. Scena. Utwór opowiada o samospaleniu się chłopaka, jednak ta przerażająca sytuacja stanowi jedynie tło najważniejszego, meritum. To opinie ludzi, którzy komentują to zdarzenie, ma tutaj kolosalny akcent. Trudno wyszczególnić miejsce akcji czy nawet bohaterów, jednak nie ma to znaczenia. Bohaterem staje się opinia. To opinia rządzi akcją, to opinia zniewala lub obrzydza i to opinia się podoba. Czytelnik utożsamia się lub buntuje na wypowiedzi, ale cały dyskurs zaprezentowany w dramacie każe zwrócić uwagę no to, kto – lub co – ma znaczenie. To właśnie tekst emitowany z ludzkich ust w określonym kontekście przyjmuje rolę. Ucieleśnia się i wręcz tworzy sobą bohaterów. Nietrudno oceniać z zewnątrz i każdy czyni to bez wyjątku, a Peter Handke każe w swoich dramatach i esejach najpierw utożsamić się, a następnie ewentualnie wydać opinię.

W swoim zbiorze Handke porusza także niezwykle często i z dosadnością, temat śmierci i ulotności życia. Porównując ludzką egzystencję do błyśnięcia iskry, daje jednocześnie do zrozumienia, jak wiele człowiek może uczynić dla drugiego człowieka podczas tej krótkiej chwili na ziemi, ile może zrobić, a ile zaprzepaścić. Warto pomyśleć o perspektywie swoich działań w odniesieniu do relacji, w których żyją ludzie. Ten watek przewija się w całej twórczości Pisarza, ale najbardziej intensywnie wybrzmiewa w monologu Dopóki dzień was nie rozłączy albo kwestia światła.

Zbiór dzieł składa się z nastepujących dramatów (Dopóki dzień was nie rozłączy, Nadal burza, Piękne dni w Aranjuezie, Zdenӗk Adamec. Scena) i esejów (Austria i pisarze, Próba odpowiedzi). Oprócz problemów egzystencjalnych Autor dokonuje próby opisu funkcjonowania twórców literatury oraz mediów, nie stroniąc od opinii dość sugestywnych, jednak szczerych i skłaniających do myślenia. W Próbie odpowiedzi Peter Handke przedstawia swoje stanowisko w sprawie oskarżeń, jakie padły na niego, gdy odniósł się do sytuacji reżimu w Serbii. Nakłania do dialogu i tłumaczy swoje stanowisko, a także postępowanie, jednocześnie nakłaniając czytelnika do dialogu bez stawiania ad hoc wrogich opinii.

Zbiór kończy wystąpienie Petera Handkego w Szwecji, gdy w 2019 roku odbierał Literacką Nagrodę Nobla. Wspaniały wykład zawiera nie tylko szczery, wręcz osobisty opis motywacji pisarskich, ale także wątki z osobistego życia, opis prozaicznych sytuacji, które wpływają, a czasami wręcz decydują o ludzkich losach.

Istotną kwestię stanowi fakt, że utworów Petera Handkego nie trzeba czytać po kolei. Nie trzeba zaczynać o pierwszego tomu, nie trzeba nawet w drugim tomie czytać kolejno dramatów i esejów. Stanowi to wartość dodaną dla czytelników, którzy akurat, w danym momencie życia mają ochotę „podczytać” jakąś krótszą formę niż oblekać się w opasłe tomy.

Sposób pisania Petera Handkego jest nierzadko symboliczny, ale czytelny; dosadny i emocjonalny, ale bez zbędnej egzaltacji; czynny, bo czytelnik odczuwa, że jest tu i teraz z bohaterem, a czasami, że nawet, że tworzy dzieło. A czasami nawet, że musi sam, w jakiś symboliczny sposób, stworzyć kreację dla bohaterów, by odczytać przesłania, jakie niesie dla nas, czytelników, noblista Peter Handke.