Mentalność Zwiadowcy | Autor: Julia Galef

  Julia Galef znana jest przede wszystkim jako prowadząca podkasty "Rationally Speaking", w których przeprowadza wywiady z największymi myślicielami naszych czasów. Jest też doradczynią laboratorium badawczego specjalizującego się w sztucznej inteligencji, związanego z ChatGPT. Mentalność zwiadowcy to książka, która pokazuje, dlaczego mózg nas oszukuje i co możemy zrobić, aby to zmienić.

Często słyszymy, że aby coś osiągnąć, musimy wyjść ze swojej strefy komfortu. Autorka określa ten stan jako mentalność żołnierza - to myślenie życzeniowe, przekonanie o własnej racji, obrona jej, potrzeba akceptacji własnej grupy społecznej. Wypacza ono obraz rzeczywistości i nie pozwala poznać obiektywnej prawdy, jest nastawione na ochronę przed wrogiem. Według autorki przeciwieństwem takiego sposobu myślenia jest mentalność zwiadowcy, który ma za zadanie rozpoznanie terenu i stworzenie jego dokładnej mapy, która umożliwi dalsze działania. Pierwszym, mocnym przykładem ukazującym te różnice i ich konsekwencje jest analiza sprawy Dreyfusa, której poświecony był ostatnio głośny film "Oficer i szpieg".

Autorka pokazuje, jak tendencyjne myślenie, wspomagane spreparowanymi dowodami doprowadziło do niesprawiedliwego wyroku i przełom , kiedy sprawą zajął się pułkownik Piqart, który zauważył, że dowody w sprawie są jedynie domysłami. Pomimo wrogości całego środowiska wojskowego, które musiało przyznać się do błędu i porażki , zadał sobie trud dojścia do prawdy. Zamiast zadawać sobie pytania "Czy muszę w to uwierzyć" i uznać błąd za porażkę posłużył się mentalnością zwiadowcy i pytanie, które sobie zadał brzmiało" Czy to prawda" a popełniony błąd uznał za coś, co trzeba poprawić. Dodając do tego rozumowanie motywowane trafnością, obiektywizm i intelektualną rzetelność, uratował niewinnego człowieka, do którego bynajmniej nie czuł sympatii. Zapytany dlaczego to zrobił, powiedział "Bo taki był mój obowiązek". Ten mocny przykład na początku książki pokazuje nam, jak ważne jest dążenie do prawdy i zwalczanie pozornego komfortu, jaki daje nam myślenie życzeniowe, które potrafi nas zwieść. Dzisiaj, w dobie Internetu, szybkich informacji i łatwości ich rozprzestrzeniania, kiedy mamy często do czynienia z fake newsami, jest to szczególnie ważne. Często powielamy niesprawdzone informacje, nie zdając sobie sprawy z tego, że możemy zrobić komuś krzywdę, nie tylko wprowadzając w błąd. Nawet ostatnio, przy okazji zmian w regulaminie pewnego popularnego portalu, jego uczestnicy powielali bzdurną wiadomość wiadomość, nie zdając sobie sprawy, że pokazują dostęp do swoich znajomych, ułatwiając pracę hakerom.

Autorka określa mentalność zwiadowcy jako motywację do widzenia rzeczy takimi, jakie są, a nie takimi, jakie chcielibyśmy je widzieć. Cytuje też znanego fizyka Roberta Feynmana, który twierdził, że nie wolno nam przede wszystkim oszukiwać siebie samych - a oszukanie siebie samego jest najłatwiejsze. Julia Galef wyjaśnia nam, że prawda nie stoi w sprzeczności z innymi celami i warto zadać sobie trud, by jej poszukać. Podając liczne przykłady ze współczesnego świata a czasem i z historii pokazuje nam narzędzia, dzięki którym możemy widzieć jaśniej, niektóre z nich możemy nawet dzięki książce przećwiczyć dzięki podanym testom. Pokazuje jakie są potencjalne niebezpieczeństwa samooszukiwania się. Z drugiej strony zachęca nas, by docenić emocjonalne korzyści jakie daje nam mentalność zwiadowcy.

To wszystko podane jest w jasny, przystępny sposób, okraszone przykładami z popularnych portali społecznościowych, z medialnych wiadomości dotyczących osób z pierwszych stron gazet. Dzięki tej książce możemy zastanowić się nad tym, czy sami siebie nie oszukujemy i przećwiczyć sposoby, które nam mogą pomóc to naprawić. Na pewno po jej przeczytaniu staniemy się mądrzejsi.