Malachitowy Bursztyn | Autor: Irene Sturm

  „Malachitowy bursztyn” Irene Sturm przenosi nas w czasy zaborów do Galicji. Młoda Austriaczka Polda wyjeżdża z rodzinnego Wiednia na tereny polskie, przyłączone do zaboru austriackiego. Po drodze poznaje swojego męża Harolda Rotta, z którym zamieszkuje w miejscowości Lubisk. Jak potoczą się losy młodej kobiety? Chodź, dzisiaj zapraszam Cię w podróż do czasów, kiedy Polski nie było na światowych mapach.

KIM JEST AUTORKA?

Zanim jednak zanurzymy się w świat Poldy, pozwól, że przedstawię Ci Irene Sturm, autorkę powieści. Kobieta pochodzi z Lublina, gdzie ukończyła Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej. W połowie lat 90 XX wieku wyjechała z kraju, najpierw do Niemiec, skąd przez Szwajcarię dotarła do Stanów Zjednoczonych, gdzie mieszka do dziś, dokładnie w południowej Kalifornii.

W dorobku literackim pani Ireny, poza najnowszym „Malachitowym bursztynem” odnajdziesz kilka powieści takich jak: „Na przekór losu”, „Przypadek zrządził”, „Niebieski bluszcz”, zbiór opowiadań czy też wierszowaną legendę.

MALACHITOWY BURSZTYN

Po krótkim przedstawieniu autorki, nadszedł czas na opowieści o „Malachitowym bursztynie”. Powiem Ci, że niezwykle mnie zaskoczyła sama forma książki. Otóż składa się ona z rozmów prowadzonych głównie w mieszkaniu Austriaczki. Nie znajdziesz tam żadnych opisów czy też narracji, jak to zwykle w książkach bywa.

Jak już wspomniałam we wstępie, główną bohaterką jest Polda Rott. Jak kobieta trafiła na polskie ziemie?

Po trzecim rozbiorze Polski, pod koniec XVIII wieku, ziemie dołączone do Austrii nazwano Galicją. Tam właśnie cesarz postanowił wysłać swoich urzędników celem zorganizowania administracji takiej, jaka była obecna w Austrii. Jednym z nich był Orsen Wessler, który opuścił Wiedeń wraz z żoną oraz córką Poldą, bohaterką „Malachitowego bursztynu”. Po odwołaniu rozkazu, tata dziewczyny powrócił do Austrii zostawiając córkę w Lubisku, poślubioną poznanemu po drodze z Wiednia kupcowi – Haroldowi Rott.

Polda zamieszkała w jednej z kamienic w Lubisku. Razem z nią mieszka jej mąż, który całe dnie spędza w swoim sklepie oraz Ryta – pomoc domowa polskiego pochodzenia. I to właśnie w tym mieszkaniu usłyszysz większość rozmów zawartych w książce. Przewracając kolejne karty „Malachitowego bursztynu” dowiadujemy się, że przed wyjazdem z Wiednia Polda była zakochana w hrabim Dittmarze von Hochberg. Pomimo iż hrabia zalecał się do dziewczyny, zdecydował się poślubić jej przyszywaną siostrę Izoldę. Harold Rott również miał złamane serce. Kilkakrotnie oświadczał się kobiecie imieniem Elfi, która jednak odrzuciła zaloty amanta.

Jak wygląda codzienne życie w Lubisku? Do mieszkania ciągle ktoś przychodzi, a to po poradę, ciepłe słowo, czy też pożyczyć coś do jedzenia. Polda, pomimo że jest Austriaczką, została ciepło przyjęta w polskim środowisku. Sama kobieta uczy się naszego języka. Stara się również pomagać otaczającym ją ludziom.

Częstym gościem w domu Poldy jest siostra Leonia z pobliskiego klasztoru. Podobnie jak gospodyni, jak tylko może to pomaga innym ludziom otwierając furty klasztoru dla potrzebujących, takich jak Silke, wdowa po piekarzu wypędzona z domu przez pasierbice czy też Paulina, młoda dziewczyna z nieślubnego łoża, bita przez własną matkę.

Pewnego dnia, będąca w ciąży Polda wraz z Rytą odkrywa, że jej mąż często odwiedza Julkę, aktorkę z miejscowego teatru… Dziewczyna również spodziewa się dziecka…

Jak potoczą się losy Poldy i jej przyjaciół? Czy odnajdzie spokój? Zapraszam Cię do przeczytania książki.

NA ZAKOŃCZENIE SŁÓW KILKA

„Malachitowy bursztyn” Irene Sturm to książka o niezwykłej formie. A mianowicie składa się jedynie z dialogów. Z pozornie chaotycznych rozmów wyłania się stopniowo interesująca historia Poldy, Austriaczki, którą los rzucił na tereny Galicji, należące przed rozbiorami do Polski.

Jeśli zatem poszukujesz książki, która się wyróżnia na rynku wydawniczym, zapraszam Cię gorąco do sięgnięcia właśnie po „Malachitowy bursztyn”.

„Każdy z nas ma jakiś sekret, o którym nie chce mówić i nie mówi.”

  Przesada w żadnym przypadku nie jest dobra, więc najlepiej gdy wszystko jest dobrane harmonijnie i proporcjonalnie. Tak nie jest w powieści „Malachitowy bursztyn”, w której proporcja między opisami a narracją została wyraźnie zachwiana.

Z opisu na tylnej stronie okładki wynika, że akcja powieści dzieje się po trzecim rozbiorze Polski, który nastąpił w 1795 roku. Część naszych ziem zostało przyłączonych do Austrii i zaczęto ten obszar nazywać Galicją. Wówczas cesarz zaczął wysyłać tam swoich urzędników, by wprowadzali nowy porządek prawny, a jednym z nich był ojciec Poldy – Orsen Wessler, który pełnił funkcję radcy dworu. Niestety, musiał wypełnić rozkaz władcy, więc opuścił ukochany Wiedeń razem żoną Hertą i córką. Natomiast Polda nie czuła z tego powodu żalu, gdyż rodzinne miasto pozostawiło w jej sercu niemiłe wspomnienia. Pragnęła w ten sposób zapomnieć o Dittmarze von Hochbergu, który stwarzał pozory zainteresowania jej osobą, ale w pewnym momencie zmienił plany i pojął za żonę przybraną siostrę Poldy – Izoldę. W desperacji i jakby na przekór wszystkim Polda wychodzi za mąż za niemieckiego kupca Harolda Rotta, którego poznaje w czasie podróży do Lubiska. Opisane powyżej informacje dotyczące głównej bohaterki wynikają nie od razu, lecz dowiadujemy się o nich stopniowo, gdyż zaczynając czytać tę powieść, zastajemy Poldę już jako panią Rott, mieszkającą z mężem i służącą Rytą w jednej z kamienic w Lubiskach.

Nie jestem przyzwyczajona do tego typu konstrukcji fabuły, jaką zastałam w tej powieści. Z pewnością jest ona oryginalna i trzeba się do niej przyzwyczaić, zanim zacznie docierać do czytającego spójna historia. Jednak taka forma dla mnie była na dłuższą metę męcząca. Opisy są w znikomej ilości i mają za zadanie tylko przedstawić scenę rozmowy, albo kto w danym momencie rozmawia. Trudność sprawiło mi częsty brak zaznaczenia, kto wypowiada jakąś kwestię, czy zdanie, które ujęte są jedno po drugim, bez określenia rozmówcy. Z reguły przekazują sobie różne informacje dwie osoby, ale i tak można się pogubić się w zaistniałej w sytuacji. O ile wciągnęła mnie fabuła, która powoli wyłania się z tych rozmów, to zmęczyła mnie jej dialogowa forma, więc czytanie przebiegało mi w wolnym tempie.

„Malachitowy bursztyn” to opowieść o życiu, jego blaskach i cieniach, jakie towarzyszą nie tylko głównej bohaterce, ale też innym osobom występującym w tej powieści. Ich dylematy, przeżycia i doświadczenia poznajemy stopniowo. Jeden wątek wiąże się z drugim, wypływają tajemnice, rodzinne sekrety, a jednocześnie poznajemy życie w ówczesnych czasach, postrzeganie roli kobiety, podejście do wielu życiowych spraw i realia społeczne oraz egzystencjalne tamtych czasów.

Forma dialogowa powieści tworzy szczególną atmosferę wraz z tym, o czym dowiadujemy się z poszczególnych rozmów. Niesamowite, jak umiejętnie autorka opowiada tę historię poprzez dialogi stosując mało opisów. To według mnie jest niezwykła umiejętność, by w tak wielu rozmowach, a przy tym dużej ilości osób nie stracić sensu i klarowności fabuły. Często są to długie wypowiedzi, więc też potrafią być nużące, o charakterze opisowym, więc to nieco inna forma zilustrowania nam tego, co się dzieje. Zabrakło mi w tym kształcie fabuły bardziej plastycznych i barwnych opisów, emocjonalnych wrażeń, analiz sytuacyjnych czy chociażby działających na wyobraźnię opisów krajobrazów lub wyglądu poszczególnych postaci. Brakowało mi też przybliżenia postaci, ich wyglądu, czy nakreślenia tła jakiejś sytuacji, ale i tak dałam się wciągnąć w tę opowieść.

Czy taka nierównowaga między partiami opisowymi i konwersacjami to dobry zabieg literacki, czy nie? To musi ocenić każdy, kto sięgnie po tę powieść. Dla mnie było to trochę nienaturalne i dziwnie poznawało mi się poszczególne wydarzenia ukryte w ciągu dialogów.