Kroniki Skolopendry | Autor: Barbara Fitowska

  „Kroniki Skolopendy” to powieść nietuzinkowa, dziwna w swojej gatunkowości i estetyce. Nie wydaje mi się, że często mamy do czynienia z taką literaturą, która w sposób hybrydowy łączy wyznaczniki różnych gatunków. Przede wszystkim jest to fantastyka, która jednak mocno opiera się na realnej rzeczywistości, przynajmniej w kwestiach zachowań i postępowania ludzi. Główni bohaterowie mają poczucie, że potrzebny jest tzw. reset świata, tak aby każda jednostka była w stanie uświadomić sobie swoją niedoskonałość, a może i nawet… głupotę? Wspomniany jest tutaj biblijny akt oczyszczenia, czyli potop, który miał zbudować świat na nowo, oczyścić go z grzechu i wylęgającego się zła. Główni bohaterowie właśnie do tego dążą – są świadomi zgnilizny otaczającego świata, pragną coś z tym zrobić, jednak istnieje po drodze wiele przeszkód, które niestety będą bardzo trudne do pokonania.

Wspomniana została już hybrydyczność tego dzieła. Nie polega jednak ona jedynie na mieszaniu konwencji realistycznej z fikcyjną. Wykorzystywane są tu również inne zabiegi artystyczne, które ubogacają przekaz i stylizację. Mowa tu między innymi o grotesce, absurdzie, humorze, także o tym czarnym, niezwykle kontrowersyjnym, z którym nie wszyscy sympatyzują. Mimo tego nagromadzenia zabiegów kreacyjnych, wszystko wydaje się być tutaj jak najbardziej wyważone, tak, że nie czujemy przesytu, nic nam się po lekturze „nie ulewa”. Jest to wybitna sztuka, żeby stworzyć tekst synkretyczny, który utrzymuje jednak swoją linię i zamierzenia literackie zostają w dużej mierze zrealizowane.

Należy podkreślić, że poprzez wspomnianą synkretyczność nie będzie to pozycja dla każdego czytelnika. Niektórzy zdecydowanie poczują się „wprowadzeni w maliny”, nie będą rozumieć przekazu i będą się czuć przytłoczeni nagromadzeniem opisanych zabiegów „upiększających”. Spotkałam się z opiniami, że książka ta jest przekombinowana, że stanowi swoiste wiadro z wymieszanym wszystkim i niczym. Coś w tym rzeczywiście jest, jednak wydaje mi się, że znajdzie się grono wielbicieli, które doceni tę różnorodność i swoiste zagmatwanie.

Nie można oprzeć się wrażeniu, że autorka próbuje tutaj dobić się do realnej sytuacji Polski i świata. Dlaczego Polski? Trzeba tu nadmienić, że powieść osadzona jest właśnie w Polsce – mamy tutaj określoną rzeczywistość, bohaterów mówiących po polsku. Wizja naszej ojczyzny jest tutaj raczej ponura – wszystko wydaje się być zanieczyszczone, brudne, śliskie, nieestetyczne. Ważnym elementem jest tutaj tytułowa Skolopendra, która snuje się po miastach zabijając ludzi. Nie wiem czemu, ale od razu przyszło mi na myśl skojarzenie z prawdziwą pandemią Covid-19, która nie tak dawno opanowała cały świat. Skolopendra jest tutaj symbolem zarazy, niebezpieczeństwa, które naprawdę zagraża ludzkości. Być może te realne sytuacje zmotywowały autorkę do napisania tejże powieści.

Oprócz wielu zalet powieść ma również kilka mankamentów. Nie za bardzo trafiają do mnie naszkicowane kreacje głównych bohaterów. Autorka robi wszystko, żeby ich od siebie zróżnicować i to chyba powoduje pewną sztuczność. Oczywiście dobrze jest, kiedy postaci literackie mają swój odrębny charakter i osobowość, ale trzeba pamiętać o tym, że my ludzie powielamy pewne cechy charakteru, choć dalej tworzymy swoją odrębną indywidualność. Zabieg tworzenia tych odrębności nie do końca wydaje się być zatem naturalny i zasadny – można było te kreacje z jednej strony zbudować na różnicach, z drugiej zaś stworzyć wspólne źródło osobowości – w końcu przyjaciele muszą mieć ze sobą tożsame cele, podejście do życia, wyobrażenia.

Książkę mimo tego niedociągnięcia polecam, szczególnie wielbicielom fantasy i literatury młodzieżowej.