Maria Kuncewiczowa, Sandor Marai. Późny Wiek - Późna Twórczość. Interakcje. Materiały Do Studiów Nad Psychologią Starości | Autor: Anna Maria Manek

       Mam przed sobą monografię można powiedzieć psychologiczno-literacką, napisaną przez wykładowczynię teorii literatury i zarazem doktora psychologii, Annę Marię Manek, na temat twórczości i postawy życiowej w wieku już bardzo dojrzałym dwojga znakomitych pisarzy, którzy po 75 roku życia nie zaprzestali pisać, uznając to za życiową konieczność, jak oddychanie. Maria Kuncewiczowa i Sandor Marai to klasycy dwudziestowiecznej literatury, odpowiednio polskiej i węgierskiej. Przy tym też ludzie cieszący się szacunkiem, których głos miał swoją wagę w społecznej dyskusji.

       Ze względu na zainteresowania autorki, związane też z jej drogą życiową, opracowanie jest refleksją, udokumentowaną odpowiednimi materiałami na d starością, nad tym, jak zmienia się wówczas spojrzenie na świat, co ma swoje wyraźne przełożenie na literacką twórczość. Śledzenie tego jest fascynujące, szczególnie, ze „Cudzoziemka” jest dla mnie powieścią ponadczasową, a twórczość Maraiego, na samym czele z jego pisanym przez lata całe Dziennikiem, niezwykle literacko wysmakowana i humanistyczna.

       Ponieważ autorka w swojej pracy odnosi się do opracowania faz rozwoju człowieka, dokonanego przez Charlottę Buchler (do jej Teorii Podstawowych Tendencji Życiowych), naturalne jest, że najpierw ten pogląd musi czytelnikom przybliżyć. Starość jest tutaj jedną z naturalnie następujących po sobie elementów cyklu życia i zależy od całościowego podejścia do świata i siebie. Na ile zaspokajanie potrzeb dominuje nad rozwojem wewnętrznym oraz jak kształtuje się chęć stabilizacji do chęci eksplorowania i ekspansji. Teoria Buchler jest spójna i zrozumiale tutaj w skrócie wyłożona. Warto się z nią zapoznać, chociażby z ciekawości i przyłożyć ją do naszych osobistych doświadczeń. Można też odnieść się do przytoczonych fragmentów innych teorii na ten temat, z których najciekawszą wydaje się ta Leszka Kołakowskiego. Nie będę się jednak dłużej na ten temat rozwodziła. Dodam tylko, że choć nawet jeszcze nie zahaczyliśmy o naszą dwójkę pisarzy, to już można by się w tej monografii z zaciekawieniem zagłębić. A przed nami przecież jeszcze część najciekawsza, gdzie królują naprzemiennie Kuncewiczowa i Marai. Oboje wybitni, oboje traktujący swoją pracę jako coś w rodzaju misji, a także starający się w życiu pozostać wiernymi ważny, dla nich wartościom.

       Porównano tutaj ich twórczość po 75 roku życia. Oboje mocno przeżyli śmierć współmałżonków i wydarzenie to stało się cezurą w ich życiu, która ich odmieniła i kazała oswoić się z myślą o śmierci w ogólności, ale też z tą własną śmiercią, przybliżającą się z każdym rokiem, by w końcu nieuchronnie przybyć. Ich późna twórczość ewoluowała od opowiadań i powieści do form eseistycznych i dzienników dokumentujących poszczególne etapy życia. Mamy tutaj przytoczone fragmenty ostatniego Dziennika Sandora Maraiego , który prowadził aż do samobójczej śmierci oraz Notatki włoskie. Przezrocza i Listy do Jerzego Kuncewiczowej. W twórczości obojga nie sposób nie zauważyć ogromnej rozpaczy po stracie bliskiej drugiej połowy i zmian, jakie ta śmierć i przeżywana żałoba poczyniły w nich samych. Wiele tutaj podobieństw, ale i różnice istotne. Monografia adresowana jest przede wszystkim do tych, którzy twórczość obojga pisarzy znają chociaż w jakiejś części, ponieważ wówczas owa wędrówka przez ostatnie lata pisarzy ma największy sens i da rzeczywiste pole do refleksji.