Wersja dla osób niedowidzących
Wanda Rajska
-
Dziś rzadko już sięgam po poezję, której naczytałam się mnóstwo w młodości. Tym razem jednak nie umiałam przejść obojętnie obok takiej pozycji. Jest to bowiem zbiór wierszy dziesięciu najwybitniejszych, znanych na całym świecie i wielokrotnie nagradzanych poetek afroamerykańskich. Są to poetki, czasem jednocześnie też pisarki prozy, a przy tym eseistki, profesorki i wykładowczynie na wielu wiodących uniwersytetach, performerki, feministki i działaczki znanych organizacji, aktywistki na rzecz praw obywatelskich, praw wszelkich mniejszości, równości i demokracji. Autorki należące do kanonu twórczości wyrosłej z ruchu Czarnej Sztuki. Możnaby dłużej, same ich biografie są niezwykle ciekawą lekturą.
Myślę, że warto wymienić te wybitne nazwiska: Audre Lorde, Maya Angelou, Nikki Giovanni, Sonia Sanchez, Alice Walter, Jayne Cortez, Bell Hooks, June Jordan, Ai Ogawa, Toni Morrison. Nie dziwi więc tytuł zbioru – Czarne Diamenty to one: Czarne poetki amerykańskie, Afroamerykanki, które od kilku dziesięcioleci przyczyniają się do zasadniczej zmiany statusu społecznego czarnoskórej społeczności w Stanach Zjednoczonych.
Po takim wstępie nietrudno odgadnąć, z jakiego typu poezją będziemy tu mieć do czynienia. Wiersze w swojej tematyce sięgają do początków historii Czarnego Człowieka w Ameryce, a więc do Czarnego Lądu i początków niewolnictwa. Opowiadają o rozciągniętym na kilka setek lat jarzmie niewolnictwa i wynikłych z niego nierównościach społecznych, których końca nadal nie widać. Nawołują do walki o prawa wszelkich, nie tylko etnicznych, mniejszości. Zwracają uwagę na dyskryminację rasową, ale także na prześladowania ze względu na płeć, klasę, język, orientację seksualną czy tożsamość płciową. Na osobistym życiu pisarek oraz życiu ich bliskich odcisnęły swe znamiona przemoc, gwałt, mizoginizm, seksizm, homofobia, kazirodztwo, molestowanie seksualne, pedofilia, a przy tym marginalizacja i wykluczenie.
Poetki w swoich utworach odważnie nazywają te zjawiska, wyrażają swój wielki gniew i gotowość do walki. Nawołują do tego, by walczyć wspólnie, by w walce nie ustawać, by podnosić się po każdym ciosie i nigdy, przenigdy nie uznać się za obywatela gorszej kategorii, niezależnie od tego, co złego ich spotkało lub jeszcze może spotkać. Przywołują wiele razy równość wobec prawa i potrzebę poczucia wartości we własnych oczach. Upamiętniają ofiary rasizmu oraz bojowników o sprawiedliwość społeczną. Często pojawiają się w nich postaci takie jak Martin Luther King, Nelson Mandela bądź Malcom X.
Te ciężkie tematy to jednak nie wszystko, co możemy znaleźć w tej pozycji, albowiem jest to też poezja o kobiecości, uczuciach i o prostym życiu. Czytamy tu przepiękne strofy o samoakceptacji i dumie ze swojego ciała. Wspominamy wraz z autorkami dzieciństwo – czasem ubogie, ale mimo to słodkie i sielankowe, innym razem pełne traum i drastycznych wydarzeń. Przywołujemy dawne przyjaciółki i minionych kochanków, czasem w szale namiętności, czasem z żalem po straconej miłości. Opłakujemy dawną młodość, godzimy się ze starzejącym się ciałem. Czasem zwyczajnie obserwujemy otaczający nas świat. Znajdziemy tu i polityczno – społeczne manifesty o wielkiej sile rażenia, ale też ulotne obrazy wewnętrznych, skrytych emocji i subiektywnych przeżyć.
Niezależnie od poruszonego tematu, to przede wszystkim wartościowa, bogata w treści i piękna w swej formie poezja, która zatrzymuje w biegu i zmusza do myślenia. Miłośnikom poezji, a jeszcze bardziej kobietom, zdecydowanie polecam. To naprawdę diamenty!
